(nuppástusvárrejumiin)
Buore beaivvi sámi álbmotbeaivvi ávvudeaddjit.
Dii, buorit sápmelaččat, lehpet ásaidahttán Davviriikkaid juo máŋggaid duháhiid jagiid. Áillohačča, Nils-Aslak Valkeapää, sániid heivehemiin: ”…rastá buolvádagaid / hárjánan ceavzit akto / rabas almmi vuolde / iežaideattet ealuin…” Sámegielat, kultuvra ja ealáhusat – oppa sápmelaš eallinvuohki – lea riggodahkan Supmii.
Ávvudanbottat, dego odne dáppe Sajosa ebmos birrasis, leat válljugagas dáikkiheami ja guorahallama báikkit das, makkár divrras ja oahpalaš muttut min historjá doallá sisttis. Dat leat maid vejolašvuođat dollet geahčastagaid boahtteáigái, oktasaš áhcieatnameamet nuppi jahkečuohtái.
Luoikkahan dál dáppenai loaiddasteaddji ráp-artistta Áilu Valle jurdagiid, vaikko dasa in sus háppehange jearrat lobi. Áilu lea gávnnahan, ahte su musihkkii ja jurdagiidda váikkuhit guovtti kultuvrra siste eallin. Dat lea riggodat, muhto dat buktá maid ruossalasvuođaid. Son lea sihke lihkolaš ja lihkoheapmi, daningo guovttekultuvravuohta bákkuha oaidnit áššiid eanet go ovtta oaidninvuogis.
Eurohpa uniovnna eamiálbmogin sápmelaččat leat doalahan iežaset vuoigatvuođaid ovdan. Dán barggus sávan, ahte ovttasbargu Suoma stáhta ja sápmelaččaid gaskkas duššefal deahtásnuvvá. Vai ipmirdivččiimet nuppiideamet oaidninvugiid, daid erohusaid ja ovttalágánvuođaid. Dušše huksejeaddji ja sierra oassebeliid sierralágánge oainnuid gudnejahtti ságastallama bakte lea vejolašvuohta beassat ovttamielalašvuhtii ja dakko bakte sávahahttilágán boahtteáigái,
Máŋgga ládje sápmelašvuohta deahtásnuvvá olbmo ja luonddugaskasaš symbiohtalaš gaskavuhtii. Dasa, mot olmmoš ja luondu leaba loahpaloahpas okta. Dego ođđajagisártnistan celken Juha Hurme luoikkahettiin, ”olbmot, eallit ja šattut, ovtta ruohttasis, seamma ávnnas.” Dán dii sápmelaččat lehpet diehtán álot. Luondu lea leamaš sápmelaččaide ruoktu, eallinvuohki ja historjá go maid boahtteáigi. Luondu ovttastahttá sápmelaččaid njealji stáhta viidodagas, ja danin maid sámiid álbmotbeaivi lea oktasaš ávvudeapmi rájiin beroškeahttá.
Vaikko álbmotbeaivi lea virggálaš kaleanddariin oalle nuorra riepmobeaivi 13 jagi duohken, de dan ruohttasat dolvot čuođi jagi duohkái Troanddima vuosttaš davviriikkalaš sámi čoahkkimii. Ná sápmelaččat gudnejahttet dološ servošaset. Kulturárbi lea ehccojuvvon ja árbedieđut sirdojuvvon ovddos ain ođđa buolvvaide. Ja dálá áigge rastádáiddálaš sámi kultuvra, mas dánnai feasttas beassat návddašit, lea earenoamáš ja áiggis ealli. Dat lieđđu.
Ižaslágán kultuvra hábme maid min beaivválaš árgamet. Lean hupman das, ahte mii buohkat veadjit buorebut, go oktage ii leat illávejiid. Jovkui gullan ja oasálašvuohta leat juohkeoktii mávssolaččat, aivve earenoamážit nuoraide. Dát guoská áibbas dábálaš árgga dán skuvlabirrasisnai. Jáhkán, ahte juohkeokta dis geat oažžubehtet oahpu, bastá ieš bargat juoidá, iežas oasi dan buorrin, vai skihpárisnai livččii buorre orrut. Humakeahttáge, jos oaidná, ahte soames lea givssiduvvon dehe muhtun olbmos leat váttisvuođat. Dalle unnánašnai doarjagiin ja movttiidahttimiin sáhttá leat heahkástuhtti stuora mearkkašupmi.
Buorit sápmelaččat, moai dahke dán Suoma iehčanasvuođa ávvudanjagi mátkki riikkamet juohke eanangoddái. Munnje ja Jennii lea illu beassat álggahit jur dáppe Anáris ja Sámis; nu guhkkin muhto liikká nu lahká. Sávve didjiide buot buori. Giitu!